بررسی‌ اجمالی مشکلات زیست محیطی‌ در جهان

گرم شدن کره زمین از دیگر مشکلات زیست محیطی‌ جهان است، که به دلیل انتشار دی اکسید کربن که طبق اعلام سازمان ملل متحد از سال ۱۹۹۰ به بعد پنجاه درصد افزایش یافته است، باعث تسریع پدیده تغییر اقلیم شده که به به دنبال آن پدیده‌هایی‌ چون خشکسالی، آتش سوزی جنگل‌ها و سیل بقای میلیون‌ها انسان، گیاه و گونه‌های جانوری را تهدید می‌کند.

این بدان معنی‌ است که ما باید تدابیری برای کاهش اثرات آن بیابیم و با این عواقب خود و جامعه را تطبیق دهیم. حتی اگر که بتوانیم طبق توافقنامه پاریس، گرمایش جهانی‌ را زیر ۲ درجه سانتیگراد نگاه داریم، تاثیرات آن برای قرن‌ها ادامه خواهد داشت. سازمان ملل نیز خواستار بهبود مدیریت مناطق حفاظت شده، کاهش صید بی‌ رویه، آلودگی‌ و اسیدی شدن اقیانوس‌ها ناشی‌ از افزایش دمای زمین است.

۲- مشکلات آلودگی‌ هوا و تاثیر آن بر سلامتی‌

آلودگی هوا عبارت است از آلودگی محیط داخلی یا خارجی توسط هر عامل شیمیایی، فیزیکی یا بیولوژیکی که ویژگی‌های طبیعی جو را تغییر می دهد. وسایل احتراق خانگی، وسایل نقلیه موتوری، تاسیسات صنعتی و آتش سوزی در جنگل‌ها منابع اصلی‌ آلودگی هوا هستند. آلاینده‌های مهم بهداشت عمومی شامل ذرات معلق، مونوکسید کربن، ازن، دی اکسید نیتروژن و دی اکسید گوگرد است. آلودگی هوای بیرون و داخل خانه باعث بیماری‌های تنفسی و سایر بیماری‌ها می‌شود و از منابع مهم مرگ و میر محسوب می‌شود. 

داده‌های سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد که تقریباً تمام جمعیت جهان (۹۹٪) هوایی تنفس می‌کنند که از محدودیت‌های دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت فراتر می‌رود و حاوی سطوح بالایی از آلاینده‌ها است. کشورهای با درآمد پایین و متوسط بیشتر از بابت آلودگی‌ هوا رنج می‌برند. کیفیت هوا ارتباط تنگاتنگی با آب و هوا و اکوسیستم‌های زمین در سطح جهان دارد. بسیاری از محرک‌های آلودگی هوا (یعنی احتراق سوخت‌های فسیلی) نیز منابع انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند. بنابراین، سیاست‌های کاهش آلودگی هوا، یک استراتژی برد‌برد هم برای آب و هوا و هم برای سلامت ارائه می‌کند و بار بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا را کاهش می‌دهد . همچنین به کاهش کوتاه‌مدت و بلندمدت تغییرات آب و هوایی‌ کمک می‌کند.

آلودگی‌ هوا که یکی‌ از بزرگترین چالش ‌های زیست محیطی‌ ایران نیز به حساب می‌‌آید. سازمان بهداشت جهانی‌ (WHO) خواستار کاهش آلودگی‌ هوا برای کاهش بیماری‌های تنفسی می‌باشد تا از مرگ هفت میلیون نفر در سال جلوگیری شود. به گفته اکسفام اینترمون، آب آلوده نیز باعث مشکلات عدیده سلامتی‌ و مرگ پنج میلیون نفر در سال است. سازمان ملل متحد بر کاهش استفاده از مواد شیمیایی و تصفیه فاضلاب بیشتر تاکید دارد. 

۳- حفاظت از اقیانوس‌ها و کاهش ضایعات پلاستیکی

اقیانوس‌ها به منبع عظیم ضایعات پلاستیکی تبدیل شده ا‌ند. در سال ۲۰۱۶، تولید جهانی‌ پلاستیک به ۳۲۲ میلیون تن متریک رسید که حجم عظیمی‌ از آن (حدود ٪ ۳۹/۹) در اروپا در بسته بندی مورد استفاده قرار میگرفت. جام بک و همکاران در تحقیقی تخمین زدند که حدودا ۴/۸ تا ۱۲/۷ میلیون تن ضایعات پلاستیکی در اثر سؤ مدیریت پسماند وارد اقیانوس‌ها شدند.

در این راستا کشور‌های پیشرفته و در حال توسعه چون ایران، تلاش‌های بیشماری در جهت کاهش رد پای پلاستیکی بشر، تولید پلیمر‌های قابل تجزیه و تولید ظروف یکبار مصرف گیاهی کردند. ظروف گیاهی جایگزین مناسبی برای ظروف پلاستیکی بوده و مضراتی که به سلامت مصرف کنده وارد میشود را ندارد. 

۴- انرژی

 انرژی و مشکلات زیست محیطی ارتباط نزدیکی با هم دارند. زیرا تولید، حمل و نقل یا مصرف انرژی بدون تأثیرات زیست محیطی قابل توجه تقریباً غیرممکن است. مشکلات زیست محیطی که مستقیماً با تولید و مصرف انرژی مرتبط است شامل آلودگی هوا، تغییرات آب و هوا، آلودگی آب، آلودگی حرارتی و دفع زباله‌های جامد است. انتشار آلاینده‌های هوا از احتراق سوخت‌های فسیلی عامل اصلی آلودگی هوای شهری است. سوزاندن سوخت‌های فسیلی نیز عامل اصلی انتشار گازهای گلخانه‌ای است. در حالی‌ که انرژی ٪۶۰ انتشار گاز‌های گلخانه‌ای را در سطح جهان شامل میشود، سازمان ملل تخمین زده که٪ ۱۳ از جمعیت جهان هنوز به برق دسترسی‌ ندارند و کماکان ۳ میلیارد نفر برای پخت و پز از سوخت‌های فسیلی استفاده میکنند. برای حل این مشکل استفاده باید انرژی‌های پاک و تجدید پذیر را توسعه داد.

مشکلات مختلف آلودگی آب با مصرف انرژی مرتبط است. یکی از مشکلات نشت نفت است. در تمام عملیات حمل و نقل نفت، احتمال ریزش روغن بر روی زمین یا در آب است. استخراج زغال سنگ نیز می تواند آب را آلوده کند. تغییرات در جریان آب زیرزمینی تولید شده توسط عملیات معدن، اغلب آب‌های آلوده نشده را با مواد معدنی خاصی که از خاک شسته می شوند و زهکشی اسیدی ایجاد می کنند، در تماس قرار میدهد. زباله‌های جامد نیز محصول جانبی برخی از اشکال مصرف انرژی است. استخراج زغال سنگ مستلزم حذف مقادیر زیادی خاک و همچنین خود زغال سنگ است.

۵- مدل زنجیره تامین پایدار مواد غذایی

تولید زیاد مواد غذایی‌ به محیط زیست، خاک و اکوسیستم آسیب فراوانی‌ میزند. علاوه بر این بهره بری بیش از حد منابع طبیعی، ایمنی غذایی‌ و آب در دسترس را در معرض خطر قرار داده است. سازمان ملل متحد تغییرات اساسی‌ در مدل تولید مواد غذایی‌ و عادت غذایی‌ ما از جمله روی آوردن به رژیم گیاهی برای صرفه جویی‌ در مصرف انرژی و کاهش انتشار دی اکسید کربن را امری ضروری میداند.

۶- حفظ تنوع زیستی‌

تنوع زیستی برای فرآیندهایی که از تمام حیات روی زمین، از جمله انسان پشتیبانی می کند، ضروری است. بدون طیف وسیعی از حیوانات، گیاهان و میکروارگانیسم‌ها، نمی‌توانیم اکوسیستم‌های سالمی داشته باشیم که برای تامین هوایی که تنفس می‌کنیم و غذایی که می‌خوریم به آن تکیه می‌کنیم.

برخی از جنبه های تنوع زیستی به طور غریزی به طور گسترده توسط مردم ارزش گذاری می شوند. اما هر چه بیشتر تنوع زیستی را مطالعه می کنیم، بیشتر متوجه می شویم که همه آنها مهم هستند. حتی حشرات و باکتری هایی که نمی توانیم ببینیم یا ممکن است ظاهر آنها را دوست نداشته باشیم. راه های زیادی وجود دارد که انسان ها را به تنوع زیستی وابسته می کند. بنابراین حفظ آن برای انسان حیاتی است.

تخمین زده می شود که گرده افشان هایی مانند پرندگان، زنبورها و سایر حشرات مسئول یک سوم تولید محصولات زراعی جهان باشند. بدون گرده افشان ها سیب، گیلاس، زغال اخته، بادام و بسیاری از غذاهایی که می خوریم نخواهیم داشت. کشاورزی همچنین به بی مهرگان متکی است. آنها به حفظ سلامت محصولات خاکی که در آن رشد می کنند کمک می کنند. خاک مملو از میکروب هایی است که برای آزادسازی مواد مغذی مورد نیاز گیاهان برای رشد، حیاتی هستند که پس از خوردن آنها به ما نیز منتقل می شود. زندگی گونه های آبی در اقیانوس ها منبع اصلی پروتئین حیوانی برای بسیاری از مردم است. درختان، بوته ها و تالاب ها و علفزارهای وحشی به طور طبیعی سرعت آب را کاهش می دهند و به خاک کمک می کنند تا بارندگی را جذب کند. هنگامی که آنها حذف می شوند، احتمال وقوع سیل افزایش می یابد.

درختان و سایر گیاهان، هوایی را که تنفس می کنیم تمیز می کنند و با جذب دی اکسید کربن به ما کمک می کنند تا با چالش جهانی تغییرات آب و هوایی مقابله کنیم. صخره های مرجانی و جنگل های حرا به عنوان دفاع طبیعی از خطوط ساحلی در برابر امواج و طوفان محافظت می کنند. بسیاری از داروهای ما به همراه سایر مواد شیمیایی پیچیده ای که در زندگی روزمره خود استفاده می کنیم مانند لاتکس و لاستیک نیز از گیاهان منشاء می شوند. گذراندن زمان در طبیعت به طور فزاینده ای منجر به بهبود سلامت جسمی و روانی افراد می شود. مطالعات نشان داده‌اند که داشتن فضای سبز و درختان در شهرها باعث کاهش پذیرش در بیمارستان، کاهش استرس و کاهش فشار خون می شود.

 گزارش مهمی که توسط IPBES در می ۲۰۱۹ منتشر شد، هشدار داد که انقراض گونه‌ها با سرعتی بی‌سابقه در تاریخ بشر رو به وخامت اکوسیستم‌ها می‌رود. از طرف دیگر، سازمان ملل یک هدف ده ساله جدید تعیین کرده است: حداقل ۳۰ درصد از خشکی و دریاهای جهان باید تا سال ۲۰۳۰ محافظت شود. همچنین باید آلودگی ناشی از زباله های پلاستیکی و مواد مغذی اضافی تا ۵۰ درصد کاهش یابد تا از تخریب تنوع زیستی کره زمین جلوگیری شود. تخریب زیستگاه ها، بهره برداری بیش از حد از گونه ها، دگرگونی زمین، آلودگی هوا، خاک و آب، کشاورزی، شهرنشینی و صنعت، بر تنوع زیستی تاثیر می گذارد.

۷- توسعه پایدار شهری

رشد شهر‌ها که تا سال ۲۰۳۰ حدود ۵ میلیارد نفر را در خود جای خواهد داد، یکی‌ دیگر از چالش‌های بزرگ زیست محیطی‌ برای این دهه خواهد بود. کلانشهر‌های آینده باید فشرده تر، ایمن تر، فرگیرتر، زیست بوم تر، دارای انرژی کاراتر، فضای سبز بیشتر، ساختمان‌های سبزتر و روش‌های حمل و نقل سبز و پایدار تری باشند که نیاز‌های جمعیت خود را تامین کنند.

۸- کمبود آب

یکی‌ دیگر از چالش ‌های مهم زیست محیطی‌ کمبود آب است. کمبود این منبع برای بقای انسان، حیوانات و گیاهان حیاتی است و بیش از ٪۴۰ جمعیت جهان را تحت تاثیر خود خواهد داد. طبق آمار مجمع جهانی‌ اقتصاد، بخش کشاورزی بیش از ٪۷۰ آب مورد استفاده گیاهان در مناطق خشک جهان مصرف می‌کند. استفاده مسئولانه از منابع آبی باعث بهبود تولید غذا، انرژی و نیز حفظ تنوع اکوسیستم‌های آبی خواهد بود و به ما در کاهش تغییرات اقلیمی کمک خواهد کرد.

دانشمندان ناسا هشدار داده‌اند که کمبود آب احتمالا چالش اصلی زیست‌محیطی قرن حاضر خواهد بود، زیرا داده‌های جدید خشک شدن بخش‌هایی از کره زمین را بین مناطق استوایی و عرض‌های جغرافیایی با ۱۹ نقطه مهم نشان می‌دهد که در آن کاهش آب رخ داده است.

۹- پدیده‌های حدی هواشناسی

گرم شدن کره زمین باعث خشکسالی‌های شدید، ویرانگری پی در پی و نیز سبب بروز طوفان‌ها و امواج گرمایی میشود. افزایش دمای زمین باعث موج‌های گرمای طولانی‌تر و داغ‌تر، خشکسالی‌های مکرر، بارش‌های شدیدتر و طوفان‌های سهمگین تر می‌شود. ثابت نگاه داشتن دما، همانطور که در مذاکرات در اولویت قرار دارد و نیز بهبود ظرفیت در واکنش به شرایط اضطراری آب و هوایی‌، از کلیدی ترین عوامل در به حداقل رساندن این فجایع و سازگاری با آنهاست.

۱۰- ازدیاد جمعیت و مدیریت پسماند

سازمان ملل متحد برآورد کرده است که جمعیت جهان تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۵/۸ میلیارد نفر در جهان خواهد رسید. بنابراین کاهش ضایعات از طریق کاهش تولید پسماند، استفاده مجدد و بازیافت را به عنوان بخشی از اقتصاد چرخشی یا دورانی مطرح می‌کند که هدف آن کاهش تاثیرات منفی‌ بر سلامت و محیط زیست است.

سایت اکوکلیکی محصولات دوستدار محیط زیست را در اختیار شما قرار می دهد.